Ptaki zbiornika Jeziorsko - wybrane gatunki
Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus
Jest największym ze wszystkich krajowych perkozów. To ptak o długiej, smukłej szyi trzymanej prosto oraz jasnym, długim dziobie. Latem można go rozpoznać dzięki kryzie i podwójnym czubku, który perkoz stroszy w trakcie rytuałów godowych. Młode ptaki mają białą głowę z czarnymi pasami na policzkach, ich dziób jest jasnoróżowy. W locie poznamy go po szczupłej, wydłużonej sylwetce o długich nogach i szyi.
Perkoza dwuczubego spotkać można na większych zbiornikach wodnych (zwykle o po-wierzchni większej niż 10 ha takich jak jeziora, stawy i starorzecza) porośniętych szerokim pasem szuwarów. Gniazduje w roślinności porastającej brzegi zbiorników, nieraz także pod osłoną innych typów roślinności np. w zalanych łozowiskach, a czasem zupełnie bez ich osłony. Gniazdo jest pływającym kopcem zbudowanym z fragmentów roślin wodnych. Perkoz dwuczuby jest zazwyczaj gatunkiem terytorialnym, jednak zdarza się, że gniazduje w koloniach.
W Polsce jest nielicznym, ptakiem lęgowy niżu, liczniejszym w pasie. Regularnie, choć nielicznie też zimuje, choć głównie na Bałtyku. W okresie wędrówki związany jest z różnymi typami wód śródlądowych oraz wodami przybrzeżnymi Bałtyku. Na Ziemi Łódzkiej gniazduje jedynie na dużych stawach rybnych i zbiornikach zaporowych, wyjątkowo też zimuje. Na terenie rezerwatu „Jeziorsko” gniazduje corocznie w liczbie nawet 100-200 par. W okresie pozalęgowym spotykane są koncentracje liczące nawet 1500 osobników.
Perkozek Tachybaptus ruficollis
Perkozek jest najmniejszym z perkozów o „pękatym” tułowiu i maleńkim, krótkim dziobie. Latem poznamy go po kasztanowato-brązowej szyi i policzkach oraz charakterystycznym, żółtym „zajadzie” u nasady dzioba. Młode perkozki mają jasną, paskowaną głowę, tułów jest piaskowopłowy.
Siedliskiem perkozka są małe, płytkie, zarastające zbiorniki wodne takie jak starorzecza, małe jeziorka oraz stawy rybne. Gniazdo najczęściej ukryte jest w trzcinach i podobnie jak u perkoza dwuczubego ma formę kopczyka zbudowanego z roślinności szuwarowej. W przeciwieństwie do swojego większego kuzyna perkozek jest ptakiem płochliwym, w okresie lęgowym możliwym do zaobserwowania tylko wśród roślinności szuwarowej.
W Polsce jest nielicznym, lokalnie średnio licznym ptakiem lęgowym niżu. Regularnie, choć nielicznie zimuje w zachodniej części kraju. W okresie wędrówki związany jest z różnymi typami wód śródlądowych, rzadko jest wówczas obserwowany na większych jeziorach i tylko sporadycznie na wodach Bałtyku. Na Ziemi Łódzkiej spotykany jest pospolicie na różnych typach zbiorników, szczególnie stawach rybnych.
Na terenie rezerwatu przyrody „Jeziorsko” gniazduje corocznie w liczbie kilkudziesięciu par. W okresie pozalęgowym spotykane są koncentracje liczące nawet ponad 100 osobników.
Kormoran Phalacrocorax carbo
Kormoran jest dużym ptakiem mniej więcej wielkości gęsi, którą zresztą mocno przypomina w locie. Poznamy go po masywnym, jasnoszarym dziobie z żółtą u nasady skórą, bardzo ciemnym upierzeniu i jaskrawych, zielonych oczach. Młode osobniki są z wierzchu ciemnobrunatne, gardło, pierś i brzuch są białe.
Kormorana spotkamy go na zbiornikach wodnych oraz dużych rzekach. Wbrew pozorom kormoran jest gatunkiem tylko nielicznie lęgowym na terenie Polski. Jego kolonie lęgowe rozproszone są na terenie prawie całego kraju, choć ich zdecydowana większość znajduje się w jego północnej i zachodniej części. Jeszcze w XIX w., wskutek prześladowania, poza terenem obecnej północnej Polski gniazdował tylko sporadycznie. Przyjmuje się, że w krytycznym, ze względu na intensywne tępienie, dla tego gatunku okresie tj. w latach 20. XX w., w obecnych granicach kraju gniazdowało nie więcej niż 100-150 par. Do lat 80. XX wieku kolonie lęgowe stwierdzano jedynie w północnej części Polski. Na terenie Ziemi Łódzkiej gniazdowanie kormorana po raz pierwszy odnotowano w roku 1988 na stawach w dolinie Bzury. Obecnie jedynym trwałym stanowiskiem lęgowym jest rezerwat „Jeziorsko”, gdzie kolonię tego gatunku, złożoną z 90 gniazd, po raz pierwszy zarejestrowano w roku 1991. Obecnie liczy ona, zależnie od sezonu ok. 450-550 par. Gatunek ten jest także na zbiornikach i rzekach na Ziemi Łódzkiej regularnie obserwowany w okresie pozalęgowym, w tym od kilku lat zimuje.
Bączek Ixobrychus minutus
Bączek jest małą czaplą o wyraźnej różnicy w ubarwieniu samca i samicy. U samca wierzch ciała i ciemię są czarne, a charakterystyczna plama na skrzydłach, widoczna w czasie lotu, jest płowobiała. U samicy te same partie ciała są brązowe, a plama na skrzydłach jest dużo słabiej skontrastowana z resztą wierzchu, bo płowobrązowa.
Ptaka tego zaobserwujemy na różnych typach zbiorników wodnych, których brzegi porośnięte są szuwarami trzcinowymi i pałkowymi, a także w sąsiedztwie łozowisk; bączek jest gatunkiem bardzo skrytym, żerującym tylko wewnątrz lub na skraju trzcinowisk. Gniazdo, platforma z roślinności wodnej, umiejscowione jest w szuwarach lub zaroślach.
Bączek jest gatunkiem wędrownym, zimującym w tropikalnej części Afryki. W Polsce jest bardzo nielicznym gatunkiem lęgowym niżu. W XIX i pierwszej połowie XX w. na terenie obecnej Polski był dosyć pospolity, jednak współcześnie stał się ptakiem dosyć rzadkim. Obecnie na Ziemi łódzkiej jest bardzo nielicznym gatunkiem lęgowym, w łącznej liczbie nieprzekraczającej 40 par. Jednym z miejsc, na Ziemi Łódzkiej, gdzie bączek gniazduje jest zbiornik Jeziorsko, a zwłaszcza teren rezerwatu, gdzie w dobrych latach występuje do 5-6 par.
Czapla siwa Ardea cinerea
Duży ptak o mocnej budowie ciała. Upierzenie ciała jest popielate z biała szyją i charakterystycznym czarnym, opadającym „czubkiem” na głowie. Dziób żółty, masywny i sztyletowaty. W locie szyja jest esowato złożona, nogi wyciągnięte są do tyłu, a skrzydła silnie wygięte, poruszające się powolnymi ruchami.
Związana jest z obszarami wodno-błotnymi; płytkimi fragmentami jezior, rzek i stawów (spotykana również w pobliżu dużych rzek w miastach!). Często odpoczywa na skraju szuwarów na jednej nodze. Gniazda złożone z patyków zakładane są zwykle w koronach drzew.
W Polsce czapla siwa jest nieliczny, lokalnie średnio licznym gatunkiem lęgowym. Zimuje nielicznie. Gniazduje na terenie całego niżu Polski, choć jej rozmieszczenie jest nierównomierne – liczniej zasiedla północną i zachodnią część kraju, co ma zapewne związek przede wszystkim z większą dostępnością dogodnych siedlisk. Na terenie Ziemi Łódzkiej gniazduje obecnie do około 140 par. Przed 1945 rokiem kolonię lęgową zarejestrowano tylko na terenie obecnego Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. W okresie ostatnich kilkudziesięciu lat jej gniazdowanie zarejestrowano na Ziemi Łódzkiej na zaledwie kilku stanowiskach. Współcześnie, najważniejszym miejscem gniazdowania jest istniejąca od roku 1990 kolonia na terenie zbiornika Jeziorsko, gdzie maksymalnie zarejestrowano 80 zajętych gniazd. W okresie pozalęgowym jest na terenie zbiornika gatunkiem spotykanym często i regularnie, także zimą.
Czapla biała Ardea alba
Jest to bardzo duży, całkowicie biały ptak o długich, ciemnych nogach i prostym dziobie, który w okresie godowym jest przeważająco czarny, natomiast w szacie spoczynkowej dziób jest cały żółty. Nieco większa od czapli siwej. Podobnie jak czaplę siwą, w locie poznamy ją po wygiętej esowato szyi i wyciągniętych do tyłu nogach.
Zasiedla płytkie i rozległe obszary podmokłe, zbiorniki retencyjne lub stawy rybne. Gniazduje w koloniach w trudno dostępnych trzcinowiskach i zaroślach wierzbowych.
Czapla biała jest w naszym kraju gatunkiem skrajnie nielicznie lęgowym, rejestrowanym na zaledwie kilku stanowiskach. Gatunek w ekspansji, coraz liczniej spotykany w okresie przelotów, regularnie, choć bardzo nielicznie zimujący. Czapla biała jest obecnie na Ziemi Łódzkiej gatunkiem licznie i regularnie przelotnym, regularnie też gniazduje, choć tylko na jednym stanowisku, które znajduje się na terenie rezerwatu „Jeziorsko”. Rzadko zimuje.
Łabędź krzykliwy Cygnus cygnus
Łabędzia krzykliwego poznamy po białym upierzeniu i długiej szyi, która podczas pływania jest raczej wyprostowana, a nie esowato wygięta jak u pospolitego łabędzia niemego. Posiada klinowaty, cytrynowo-żółty dziób z czarną końcówką. Młode osobniki są całe szare, nasada dzioba jest brudnobiała, a końcówka różowa.
Gniazduje przede wszystkim na zbiornikach wodnych w strefie tajgi i tundry, a w Polsce zasiedla zbiorniki wodne o różnym charakterze jak jeziora, stawy, rozlewiska utworzone przez bobry, preferując te z dobrze rozwiniętym pasem szuwarów, położone w lesie. Na przelotach i zimą związany z wybrzeżem, płytkimi zatokami i lagunami, a także rozległymi kompleksami stawów, zbiornikami zaporowymi i zalanymi dolinami rzecznymi. Chętnie żeruje w tym okresie na polach uprawnych, głównie kukurydzy i rzepaku. Zajmuje różne typy zbiorników wodnych od dużych jezior po niewielkie stawy. Gniazdo złożone z roślinnych materiałów zakładane jest na lądzie, czasem na płytkiej wodzie.
W Polsce jako gatunek lęgowy wykazuje wzrost liczebności i ekspansję na nowe tereny. Łabędź krzykliwy gniazduje u nas dopiero od 1973 roku, przy czym obecnie liczebność krajowej populacji przekroczyła 130 par. Na terenie Ziemi Łódzkiej jest gatunkiem niezbyt rzadkim i regularnie przelotnym oraz rzadko zimującym. Regularnie też gniazduje, choć lęgi wykryto na zaledwie kilku stanowiskach w południowej części regionu.
Na zbiorniku Jeziorsko spotykany jest regularnie w okresie pozalęgowym, w liczbie do kilkudziesięciu osobników.
Gęś zbożowa Anser serrirostris / Gęś tundrowa Anser fabalis
Do niedawna te dwa obecnie odrębne gatunki były traktowane jak dwie formy gatunku o nazwie gęś zbożowa. Różnią się one nieznacznie kilkoma cechami wyglądu zewnętrznego. Są to dość ciemne, spore gęsi (gęś zbożowa jest większa) o charakterystycznych pomarańczowych nogach. U niektórych ptaków występuje biała obwódka wokół dzioba, który w zależności od gatunku jest ciemny i krótki z pomarańczową plamą (u gęsi tundrowej) lub długi, pomarańczowy z czarną końcówką (u gęsi tajgowej).
Gęś zbożowa i tundrowa są gatunkami tylko przelotnymi i zimującymi na terenie kraju. Na Ziemi Łódzkiej, jeśli ich liczebność potraktować łącznie tak jak do tej pory to robiono, są w tym okresie zwykle uznawane za najliczniejsze gęsi. Na zbiorniku Jeziorsko spotykane są w okresie migracji oraz zimą regularnie, w liczbie do 13 000 osobników. Jego teren jest dla gęsi zbożowej/tundrowej głównie noclegowiskiem. Ptaki żerują zwykle na łąkach i pastwiskach w dolinie Warty oraz na okolicznych polach. Często najważniejsze żerowiska obu z nich znajdują się także poza granicami zbiornika i doliny Warty.
Gęś białoczelna Anser albifrons
Nieduża gęś o ubarwieniu jaśniejszym niż gęś zbożowa i tundrowa, ale ciemniejszym od gęgawy. Nogi i dziób pomarańczowe, na głowie duża biała plama sięgająca wysoko na czoło, na piersi i brzuchu wyraźne, czarne, poprzeczne pręgi.
Gęś białoczelna nie gniazduje w Polsce, a jest tu tylko gatunkiem licznie przelotnymi i mniej licznie zimującymi. Na Ziemi Łódzkiej, jest spotykana regularnie, czasem równie liczna jak gęś zbożowa/tundrowa. Na zbiorniku Jeziorsko spotykana jest w okresie migracji oraz zimą regularnie, w liczbie do kilku tysięcy osobników. Zbiornik jest dla niej przede wszystkim miejscem noclegowym, żerują ptaki spotyka się zwykle na łąkach i pastwiskach w dolinie Warty oraz na okolicznych polach.
Gęgawa Anser anser
Duża gęś o najjaśniejszym, wśród spotykanych u nas gęsi, ubarwieniu. Nogi i dziób pomarańczowe. Na skrzydłach w locie widać duże, bardzo jasne plamy.
Gniazduje najchętniej na dużych, eutroficznych, płytkich zbiornikach wodnych posiadających szeroki pas szuwarów, choć ostatnio na miejscach lęgów wybiera także inne typy zbiorników. W okresie pozalęgowym spotykana na dużych zbiornikach śródlądowych, rozlewiskach w dolinach rzecznych oraz w ich pobliżu.
W Polsce jeszcze kilkadziesiąt lat temu gęgawa była bardzo rzadkim gatunkiem lęgowym spotykanym jedynie w zachodniej części kraju. Obecnie zasięg jej występowania objął już teren całej Polski i lokalnie na niektórych zbiornikach stała się gatunkiem wręcz licznym. Na Ziemi Łódzkiej spotykana jest regularnie, choć gniazduje głównie w jej północnej i północno-zachodniej jego części. W okresie migracji spotykana jest regularnie, a ostatnio często i w znacznej liczbie także zimuje. Na terenie rezerwatu „Jeziorsko” gniazduje corocznie kilkadziesiąt par gęgawy, ale spotykane są w okresie lęgowym także spore stada ptaków, które prawdopodobnie do gniazdowania w ogóle nie przystępują.
W okresie migracji zimowania i przelotów zwykle mniej liczna od gęsi zbożowej/tundrowej oraz gęsi białoczelnej.
Ohar Tadorna tadorna
Sylwetka ohara ma cechy pośrednie między kaczką i gęsią. Jest to długoszyi ptak o kontrastowym upierzeniu, w przeważającej części białe z ciemnozieloną zieloną głową i brązową „obrożą” na piersi. Charakterystyczny, masywny czerwony dziób, po którym odróżnimy samca od samicy; u samców przyozdabia go bowiem sporej wielkości guz.
Ohar gniazduje najchętniej nad wodami przybrzeżnymi i śródlądowymi o znacznym stopniu zasolenia. Rzadko zasiedla zbiorniki słodkowodne położone w głębi lądu. Gniazduje w norach.
W Polsce jest gatunkiem skrajnie nielicznie lęgowym, zazwyczaj na wybrzeżu. Na śródlądziu gniazduje wyjątkowo. Na przelotach spotykany w całym kraju, zazwyczaj w niewielkich grupach do kilku ptaków. Zimą spotykany bywa w naszym kraju sporadycznie. Ohar na Ziemi Łódzkiej jest rzadkim gatunkiem przelotnym i wyjątkowo zimuje, regularnie też gniazduje, choć tylko na jednym stanowisku. Miejscem tym jest zbiornik Jeziorsko, gdzie liczebność szacuje się na 5-10 par. W okresie pozalęgowym często notowane są jego stadka, zwykle liczące do kilkunastu osobników.
Cyraneczka Anas crecca
Mała kaczka wykazująca bardzo wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec w upierzeniu godowym jest bardzo kolorowy, posiada kasztanowo-zieloną głowę, szary tułów i jasne podogonie. Wzdłuż obu stron grzbietu ciągnie się dobrze widoczny biały, wąski pasek. W locie, na skrzydłach widoczne, błyszczące, zielone „lusterko”. Samica i samiec w upierzeniu spoczynkowym ubarwione mało charakterystycznie. Są brązowe, z ciemnym plamkowaniem i kreskowaniem, jednak w locie doskonale widoczne jest zielone „lusterko”.
Gniazduje najchętniej na różnej wielkości, także bardzo małych, płytkich, eutroficznych zbiornikach wód stojących i mokradłach w otoczeniu lasów. Na miejsca lęgowe wybiera zarówno zbiorniki naturalne: jeziora, rozlewiska, starorzecza; jak i sztuczne: stawy rybne, torfianki, zbiorniki zaporowe. W okresie pozalęgowym spotykana na wszystkich typach zbiorników śródlądowych i rzekach.
Cyraneczka jest bardzo nielicznym, lokalnie na północy liczniejszym gatunkiem lęgowym niżu Polski. Na przelotach jest średnio liczna, a lokalnie nawet liczna. Zimuje nielicznie, lecz powszechnie i regularnie zwłaszcza na zachodzie Polski. Ostatnio zjawisko to wyraźnie nasiliło także w innych częściach kraju, gdzie jeszcze w XIX w było zupełnie nieznane.
Na terenie Ziemi Łódzkiej liczebność populacji lęgowej nie przekracza 25 par, choć generalnie należy uznać, że rozmieszczenie i liczebność cyraneczki są tutaj podobnie jak w całej Polsce, słabo rozpoznane. W okresie pozalęgowym spotykana na Ziemi Łódzkiej regularnie, szczególnie licznie jesienią na zbiorniku Jeziorsko, gdzie jej koncentracje liczą zwykle kilka tysięcy osobników, a nieraz przekraczają nawet 10 tysięcy.
Krakwa Anas strepera
Spora kaczka zbliżona wielkością do krzyżówki, wykazująca na tle innych kaczek słabo wyrażony dymorfizm płciowy. Samiec w upierzeniu godowym jest generalnie szary z delikatnym, prążkowanym rysunkiem. W locie na skrzydłach widoczne białe „lusterko”. Samica ubarwiona mało charakterystycznie, brązowo, z ciemnym plamkowaniem i kreskowaniem, jednak nad w locie widoczne białe „lusterko”. Samiec w upierzeniu spoczynkowym podobny do samicy.
Zasiedla płytkie, eutroficzne wody śródlądowe lub słonawe, z bujną roślinnością wodną. W Polsce preferuje kompleksy stawów rybnych, zalewowe doliny rzeczne z licznymi różnej wielkości, trwałymi i okresowymi zbiornikami wodnymi oraz płytkie jeziora. Licznie zasiedla także niektóre zbiorniki zaporowe.
Obecny status krakwy wskazuje na istotny wzrost liczebności populacji lęgowej
w Polsce w XX w. Na przelotach jest dość liczna, a zimuje skrajnie nielicznie. Niewątpliwie na Ziemi Łódzkiej, podobnie, jak gdzie indziej w Polsce, krakwa jest gatunkiem, którego liczebność w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wzrosła, przy czym jej liczebność można obecnie szacować na maksymalnie około 50-70 par. Na zbiorniku Jeziorsko jako lęgowa notowana jest regularnie, obecnie w liczbie do kilkunastu par. Dużo liczniejsza jest w okresie jesiennym, kiedy jej koncentracje sięgają zwykle setek osobników.
Krzyżówka Anas platyrhynchos
Duża kaczka wykazująca bardzo wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec w upierzeniu godowym ma zieloną, błyszczącą głowę i szary tułów. W locie, na skrzydłach widoczne, błyszczące, niebieskie „lusterko”. Samica ubarwiona mało charakterystycznie, brązowo, z ciemnym plamkowaniem i kreskowaniem, jednak w locie doskonale widoczne jest niebieskie „lusterko”. Samiec w upierzeniu spoczynkowym jest podobny do samicy.
Krzyżówka związana jest w okresie lęgowym ze wszelkimi typami zbiorników wodnych i cieków, pospolita jest także w miastach. Poza okresem lęgowym jest równie szeroko rozpowszechniona.
Krzyżówka jest najliczniejszym lęgowym i przelotnym gatunkiem kaczki w naszym kraju. Licznie zimuje. Na Ziemi Łódzkiej występuje powszechnie, przez cały rok, w pobliżu wszelkiego rodzaju wód, także na terenie osiedli ludzkich. Na zbiorniku Jeziorsko i w pobliskiej dolinie Warty jest licznym gatunkiem lęgowym, przelotnym i zimującym. Teren rezerwatu „Jeziorsko” jest miejscem, gdzie duże stada krzyżówek zbierają się również na okres pierzenia. Najliczniejsza jest tu jednak w okresie migracji jesiennej, kiedy jej koncentracje liczą wiele tysięcy osobników (maksymalnie ponad 20 tysięcy).
Głowienka Aythya ferina
Średniej wielkości kaczka, o krótkim ogonie i zaokrąglonej sylwetce. Samiec posiada kasztanowatą głowę i szary tułów z kontrastującym czarnym ogonem. Samica szaro-brązowa. Głowienka należy do grupy kaczek zwanych grążycami, które w celu zdobycia pokarmu nurkują. Zasiedla najchętniej eutroficzne wody śródlądowe z bujną roślinnością wodną. W Polsce preferuje kompleksy stawów rybnych oraz płytkie jeziora i niektóre zbiorniki zaporowe.
Głowienka jest w Polsce rozpowszechnionym gatunkiem lęgowym i przelotnym, lokalnie także regularnie zimuje. Choć jest u nas ciągle ptakiem stosunkowo licznym to jednak obserwuje się w jej przypadku, podobnie jak w innych krajach Europy, wyraźny regres. Na Ziemi Łódzkiej spotykana na wszelkiego rodzaju zbiornikach wód stojących, jednak najliczniej w północnej części regionu, obfitującym w duże kompleksy stawów rybnych. Na zbiorniku Jeziorsko regularnie gniazduje, choć mniej licznie niż niegdyś. Wzrosła natomiast liczba głowienek notowanych na przelotach i obecnie regularnie notuje się tutaj jej wielotysięczne koncentracje.
Żuraw Grus grus
Bardzo duży, charakterystyczny ptak o długiej szyi i wysokich nogach. Z tyłu ciała u stojącego ptaka „ogon” w kształcie pióropusza. Ubarwienie szaro-popielate, tylko głowa i górna część szyi czarno-białe. Ponadto na ciemieniu czerwona plama powstała za sprawą przeświecającej czerwonej skóry.
Gniazduje na różnej wielkości obszarach podmokłych zarówno otwartych, jak i zalesionych, także na podmokłych zarośniętych brzegach zbiorników wodnych.
Żuraw jest obecnie w Polsce rozpowszechnionym gatunkiem lęgowym i przelotnym, szczególnie licznym na północy kraju. W ostatnich latach zaobserwowano znaczny wzrost liczebności zarówno populacji lęgowej jak i przelotnej. Na Ziemi Łódzkiej jeszcze 30-40 lat temu gniazdował bardzo nielicznie jedynie na północy regionu, jednak obecnie lęgowe pary żurawi można spotkać w wszystkich jej częściach. Na zbiorniku Jeziorsko i w jego sąsiedztwie regularnie gniazduje w liczbie kilkunastu par. Wzrosła też bardzo liczba żurawi notowanych na przelotach. Obecnie koncentracje żurawi na tutejszym noclegowisku sięgają jesienią nawet 6000 ptaków.
Czajka Vanellus vanellus
Kontrastowo, czarno-biało ubarwiony ptak wielkości gołębia o widocznym z bliskiej odległości zielonkawo-purpurowym połysku na grzbiecie. Na głowie różnej wielkości czubek.
Czajka najchętniej zasiedla tereny podmokłych łąk i pastwisk porośniętych niską roślinnością zielną. Gniazduje także na polach uprawnych oraz obrzeżach zbiorników wodnych i spuszczonych stawach rybnych otoczonych terenami otwartymi. W okresie pozalęgowym stada czajek notowane są na błotnistych brzegach zbiorników wodnych i rzek, a także na łąkach, pastwiskach i polach uprawnych.
W Polsce czajka jest uznawana za średnio liczny gatunek lęgowy, regularnie i licznie przelotny oraz bardzo rzadko zimujący. Jej liczebność podlega silnym fluktuacjom nawet na najchętniej przez czajkę zasiedlanych terenach dolin rzecznych. W ciągu ostatnich 30-40 lat obserwujemy niewątpliwy spadek liczebności polskiej populacji lęgowej - zjawisko podobne do zanotowanego w wielu innych krajach zachodniej i środkowej części Europy. Takie same trendy zanotowano na Ziemi Łódzkiej, w tym także na zbiorniku Jeziorsko
i w jego bezpośrednim otoczeniu. Nadal jednak kilkadziesiąt par czajki gniazduje głównie na podmokłych łąkach i pastwiskach położonych w dolinie Warty powyżej zbiornika.
W okresie migracji czajka jest tutaj szczególnie liczna jesienią. Jej koncentracje notowane na błotnistym dnie zbiornika w granicach rezerwatu regularnie liczą od kilkuset do kilku tysięcy osobników (maksymalnie 7500).
Rycyk Limosa limosa
Ptak o ciele wielkości gołębia, ale o niezwykle długich nogach i bardzo długim prostym dziobie. Wiosną i latem ptaki dorosłe posiadają charakterystyczną, rdzawo-pomarańczową szyję i pierś, w upierzeniu spoczynkowym i u ptaków młodych ta część ciała jest jednak daleko mniej jaskrawo ubarwiona.
Rycyk najchętniej zasiedla tereny rozległych, ekstensywnie użytkowanych podmokłych łąk i pastwisk, porośniętych niską roślinnością zielną i sąsiadujących z płytkimi rozlewiskami. Wyjątkowo gniazduje także na obrzeżach zbiorników wodnych i spuszczonych stawach rybnych. W okresie pozalęgowym spotykany na brzegach zbiorników wodnych i rzek, a także wybrzeżach morskich.
Jeden z zaledwie kilku gatunków ptaków gniazdujących w Polsce, który został uznany za globalnie zagrożony. Ptak słabo rozpowszechniony i nieliczny na terenie Polski. Do połowy XX w. rycyk na obszarze podmokłych dolin rzecznych osiągał znaczne liczebności. Pod koniec lat 80. krajowa populacja gatunku była szacowana na 7 000-8 000 par. Niestety w późniejszym okresie doszło do drastycznego spadku jego liczebności, a krajowa populacja obniżyła się o blisko 75%. Obecnie, ze względu na trwający spadek liczebności, wielkość populacji lęgowej dla całej Ziemi Łódzkiej nie przekracza 80 par. Dawniej dolina Warty, a w szczególności obszar obecnego zbiornika Jeziorsko, była miejscem licznego gniazdowania gatunku. W roku 1990 tylko na terenie obecnego rezerwatu gniazdowało około 120 par. Obecnie gatunek ten już tu nie gniazduje, choć lęgi mają ciągle miejsce w dolinie Warty powyżej zbiornika, gdzie notuje się do 10 par.
Krwawodziób Tringa totanus
Niewielki ptak o długich nogach i dość długim dziobie. Nogi i nasada dzioba pomarańczowo-czerwone. Brązowawy z wierzchu, spód jaśniejszy, ale z gęstym kreskowaniem. W locie na skrzydle dobrze widoczne białe „lusterko”.
Krwawodziób najchętniej zasiedla tereny rozległych, ekstensywnie użytkowanych podmokłych łąk i pastwisk porośniętych niską roślinnością zielną i sąsiadujących z płytkimi rozlewiskami. Wyjątkowo gniazduje także na obrzeżach zbiorników wodnych i spuszczonych stawach rybnych. W okresie pozalęgowym spotykany na brzegach zbiorników wodnych i rzek, a także na wybrzeżach morskich.
W Polsce jest to ptak bardzo nielicznie lęgowy, na przelotach nieliczny bądź bardzo nieliczny, zimujący sporadycznie. Podobnie jak u innych bekasowców, u krwawodzioba, obserwujemy silny spadek liczebności populacji lęgowej i zanik wielu dawniej zajmowanych stanowisk. Obecnie liczebność polskiej populacji określa się na 1 000-1 500 par. Na Ziemi Łódzkiej wobec trwającego wyraźnego regresu liczebność nie przekracza 100 par. Na zbiorniku na terenie obecnego rezerwatu jeszcze w 1990 gniazdowało 56 par. Obecnie gatunek ten gniazduje tu w pojedynczych parach tylko nieregularnie, ale na przyległym odcinku doliny Warty, powyżej zbiornika Jeziorsko nadal gniazduje kilka-kilkanaście par. Liczba ta jest jednak zmienna i zależna od zróżnicowanej między sezonami dostępności siedlisk związanej z wysokością wiosennego zalewu oraz intensywnością zabiegów rolniczych.
Kulik wielki Numenius arquata
Ptak o ciele wielkości kury domowej, ale o niezwykle długich nogach i bardzo długim zakrzywionym do dołu dziobie. Ciało i skrzydła gęsto, szaro-brunatno kreskowane.
Kulik wielki zasiedla tereny rozległych torfowisk, łąk i pastwisk użytkowanych ekstensywnie, zwykle w szerokich dolinach rzecznych. Często występuje na obszarach, które tworzy mozaika silnie podmokłych i suchych siedlisk. Toleruje miejsca porośnięte rozproszonymi krzewami, a nawet drzewami. W okresie pozalęgowym spotykany na brzegach zbiorników wodnych i rzek, ale także na polach uprawnych.
Obok rycyka jeden z zaledwie kilku gatunków ptaków gniazdujących w Polsce, który jest uznawany za globalnie zagrożony. W naszym kraju jest to gatunek bardzo nielicznie lęgowy, na przelotach liczniejszy. Zimuje sporadycznie, przy czym ostatnio zjawisko to ulega nasileniu. Ocenia się, iż w dłuższej perspektywie czasowej nastąpił spadek ogólnej liczebności populacji lęgowej kulika wielkiego, a także wycofanie się z wielu stanowisk, a nawet w ogóle z niektórych regionów kraju. Obecnie liczebność polskiej populacji lęgowej określa się na 250-300 par. Na terenie Ziemi Łódzkiej gniazduje 12-15 par, na zaledwie kilku stanowiskach. W okresie migracji liczniejszy, przy czym największe stada kulików które notowano ostatnio liczyły około 100 osobników i stwierdzano je na zbiorniku Jeziorsko.
Rybitwa rzeczna Sterna hirundo
Niewielki smukły ptak o bardzo krótkich nogach i długim sztyletowatym dziobie. W locie, sylwetka również smukła o długich zaostrzonych skrzydłach. Ubarwienie bardzo jasne, od spodu białe, na grzbiecie i wierzchu skrzydeł jasno-szare, tylko wierzch głowy czarny. Dziób jaskrawoczerwony z czarnym szpicem.
Rybitwa rzeczna związana jest z różnymi typami siedlisk wodnych: dużymi rzekami, jeziorami, zbiornikami zaporowymi, stawami rybnymi i wybrzeżem morskim. Najchętniej gniazduje w miejscach piaszczystych o skąpej roślinności. Korzysta także z wyrobisk i różnego rodzaju osadników.
Rybitwa rzeczna gniazduje nielicznie, lokalnie średnio licznie, na całym niżu kraju. Częstsza jest na wschód od Wisły. Większość populacji związana jest z dużymi rzekami. Podczas przelotów jest gatunkiem średnio licznym. Obecnie liczebność polskiej populacji rybitwy rzecznej określa się na 6 000-8 000 par z czego na terenie Ziemi Łódzkiej aktualną liczebność gatunku można szacować na do ok. 350 par. W latach 70. i 80. XX w. na Warcie w granicach obecnego zbiornika Jeziorsko gniazdowało regularnie od 4 do 40 par. Po jego napełnieniu liczebność rybitwy początkowo silnie wzrosła i w latach 90. gniazdowało tu zwykle od 80 do 175 par, potem jednak gatunek ten praktycznie się wycofał. Powrócił dzięki stworzeniu sztucznych miejsc gniazdowych i w latach 2010-2019 corocznie notowano go w liczbie do 250 par.
Bielik Haliaeetus albicilla
Nasz największy ptak drapieżny o bardzo masywnej sylwetce. W locie widoczne są długie, szerokie skrzydła i krótki klinowaty ogon, który u dorosłych osobników jest czystobiały. Dorosłe bieliki posiadają też woskowo-żółty dziób oraz jasno-brązową głowę i szyję nieco kontrastującą z jednolicie brązową resztą ciała. Ptaki niedojrzałe są ubarwione generalnie dużo ciemniej, czasem dość pstrokato.
Bielik gniazduje zwykle w dojrzałych, drzewostanach w pobliżu zbiorników wodnych. Żerowiskami bielika są przede wszystkim różne akweny, mokradła, duże rzeki i wybrzeża zasobne ryby i ptaki wodne.
Obecnie gniazduje niemal w całej Polsce, łącznie z niektórymi terenami podgórskimi. Najliczniej zasiedla północną i zachodnią część kraju. Całkowitą liczebność ocenia się na 1000 – 1400 par, choć na początku XX w. populacja bielika zasiedlająca obszar w obecnych granicach Polski znajdowała się na skraju wymarcia, a jej liczebność szacowano na zaledwie ok. 20 par lęgowych. Współcześnie bielik jest na Ziemi Łódzkiej rzadkim gatunkiem lęgowym oraz regularnie i stosunkowo często obserwowanym ptakiem w okresie pozalęgowym. W regionie lęgnie się od 1985 roku. Od początku XXI w. nastąpił szybki wzrost liczebności i stopniowa kolonizacja obszaru Ziemi Łódzkiej i obecnie liczebność tutejszej populacji bielika można oszacować na ok. 30 par. Do końca lat 80. XX wieku, poza jedynym znanym wówczas stanowiskiem lęgowym, gatunek ten był notowany nieregularnie i nie każdego roku. Potem obserwowano bielika już corocznie, przy jednoczesnym szybkim wzroście liczby stwierdzeń. W otoczeniu zbiornika Jeziorsko gniazduje 4-5 par bielika. Na samym zbiorniku przez cały rok spotykana jest też pewna liczba ptaków nielęgowych, głównie ze względu na ich młody wiek. Maksymalnie notowano tutaj w okresie jesiennym jednoczesny pobyt nawet ponad 20 osobników.
Remiz Remiz pendulinus
Bardzo mały, ruchliwy i zwinny ptak o dużej głowie i krótkim ogonie. Głowa jasnoszara z szeroką, rozszerzającą się ku tyłowi przepaską na oczach. Grzbiet rdzawy, spód ciała wyraźnie jaśniejszy.
Remiz gniazduje w kępach i szpalerach drzew nad brzegami rzek i zbiorników wodnych. W okresie pozalęgowym spotykany jest w podobnym środowisku. Znany głównie z misternego gniazda, wiszącego najczęściej nad wodą, miękkiego koszyczka z bocznym otworem. Remiz jest trudny do zauważenia, najłatwiej usłyszeć jego głos, ciche, opadające ciiiiii…. lub znaleźć jego wiszące na cienkich gałązkach gniazdo.
Jest średnio licznym gatunkiem lęgowym na całym niżu. Remiz to w zasadzie gatunek wędrowny i tylko wyjątkowo spotyka się go u nas zimą. Na Ziemi Łódzkiej jego występowanie ogranicza się w zasadzie do dolin rzecznych, kompleksów stawów rybnych i niektórych zbiorników innych typów. W ubiegłej dekadzie był ptakiem gniazdującym nad brzegami zbiornika Jeziorsko dość często, zwłaszcza na terenie rezerwatu. Jego liczebność oceniano wówczas na około 120 par, ale obecnie remiz jest już prawdopodobnie 2-3 krotnie mniej liczny.
Brzegówka Riparia riparia
Niewielka jaskółka o brązowym grzbiecie i skrzydłach, białym spodzie tułowia oddzielonym również brązową półobrożą od białego gardła.
Gniazduje kolonijnie w wykopanych przez siebie norkach, w piaszczystych lub ziemnych, urwistych brzegach rzek, wyrobisk, żwirowni, a nawet niewielkich wykopów.
Brzegówka jest gatunkiem rozpowszechnionym w całej Polsce, zimę jednak podobnie jak inne nasze jaskółki spędza w tropikalnej części Afryki. Na Ziemi Łódzkiej jest gatunkiem spotykanym tylko lokalnie, za sprawą dość specyficznych wymagań względem miejsc gniazdowania. W takich okolicach może być rejestrowana nawet dość licznie. Jeszcze około 10 lat temu, w urwistych brzegach zbiornika istniały duże kolonie brzegówek liczące kilka tysięcy par, jednak obecnie ich liczba zmalała kilkakrotnie.